شبکه‌های اجتماعی نوعی از رسانه‌های اجتماعی هستند که برای کارهای تعاملی، آموزشی، اطلاع‌رسانی استفاده می‌شوند. این شبکه‌ها در اشکالی مختلفی از جمله بلاگ‌ها، انجمن‌ها، پادکست، اشتراک تصویر، علامت‌گذاری اجتماعی، ویدئو و … عرضه می‌شوند.

تعریف

امروزه شبکه‌های اجتماعی به کاربران این امکان را می‌دهند که پروفایل بسازند، عکس‌ها و ویدیوها را آپلود کنند و با دوستان و خانواده ارتباط برقرار کنند. شبکه های اجتماعی ابزاری برای پیوستن به گروه‌ها، اطلاع از آخرین اخبار و رویدادها، انجام بازی، چت و به اشتراک گذاری موسیقی و ویدئو است. برترین شبکه های اجتماعی امروزی عبارتند از: MySpace، Facebook و Twitter.

تاریخچه

در طول تاریخ، مردم راه های مختلفی برای برقراری ارتباط پیدا کردند: از طریق پست، کبوتر، تلگراف، سیگنال های نور و تلفن. دریافت پاسخ چند صد سال پیش به معنای انتظار برای ماه‌ها یا یک سال بود. خوشبختانه انسان‌ها هرگز از جستجوی روشی سریعتر برای برقراری ارتباط دست نکشیدند تا اینکه قرن بیستم اینترنت را به ارمغان آورد.

شبکه های اجتماعی یک روز در سال 1971، زمانی که اولین ایمیل ارسال شد، متولد شد. دو کامپیوتر درست کنار هم بودند و در این پیام آمده بود “qwertyuiop”.

در سال 1978، سیستم BBS یا تابلوی اعلانات ایجاد شد. BBS روی رایانه‌های شخصی میزبانی می‌شود، جایی که کاربران باید از طریق مودم رایانه میزبان تماس بگیرند و داده‌ها را از طریق خطوط تلفن به سایر کاربران مبادله کنند. BBS اولین سیستمی بود که به کاربران اجازه می‌داد از طریق اینترنت با یکدیگر تعامل داشته باشند. کند بود، اما شروع خوبی بود و فقط یک کاربر می‌توانست در هر بار وارد شود.

در اواخر همان سال، اولین مرورگرهای وب با استفاده از Usenet، به عنوان اولین تابلوی اعلانات آنلاین آن زمان، توزیع شدند. یوزنت توسط جیم الیس و تام تراسکات ایجاد شد، جایی که کاربران اخبار، مقالات و پست‌های خنده دار را ارسال می‌کردند. برخلاف BBS و انجمن‌ها، Usenet یک «سرور مرکزی» نداشت. این مفهوم به زودی الهام بخش ویژگی “گروه‌ها” شد که امروزه به این نام می‌شناسیم. مانند Yahoo! ، گوگل و گروه‌های فیس‌بوک. اولین نسخه پیام‌رسانی فوری حدود سال 1988 بوجود آمد که IRC یا Internet Relay Chat نام داشت. IRC در آن زمان مبتنی بر یونیکس بود و فقط برای چند نفر منحصر به فرد بود. IRC برای ارتباطات و همچنین به اشتراک‌گذاری لینک و فایل استفاده می‌شد. به زودی اولین نسخه از مرورگرهای وب از طریق Usenet توزیع شد.

در سال 1994 اولین شبکه اجتماعی به نام Geocities ایجاد شد. Geocities به کاربران اجازه می‌داد تا وب‌سایت‌های خود را ایجاد و سفارشی کنند و آنها را بر اساس محتوای سایت در «شهرهای» مختلف گروه‌بندی کنند. سال بعد، TheGlobe.com به صورت عمومی راه‌اندازی شد و به کاربران این امکان را داد که با افرادی که سرگرمی‌ها و علایق مشابهی دارند تعامل داشته باشند و محتوای خود را منتشر کنند.

چند سال بعد، AOL Instant Messenger و SixDegrees.com در سال 1997 راه‌اندازی شدند. پیام‌رسانی فوری متولد شد و به کاربران آزادی گفت‌وگو با دوستان و ایجاد نمایه را داد. AOL احتمالاً پیشرو واقعی سایت‌های شبکه اجتماعی امروزی بود. نمایه‌های اعضا به کاربران خود اجازه می‌داد تا بیوگرافی بنویسند و جزئیات مربوط به خود را به اشتراک بگذارند. نمایه‌ها قابل جستجو بودند تا افراد بتوانند نمایه شما را جستجو کنند. این نوآورانه‌ترین ویژگی در آن زمان بود.

سایت‌های دیگر نیز از همین روش پیروی کردند و سایت‌های شبکه اجتماعی مانند Classmates، Friendzy، Hi-5 را ایجاد کردند. بسیاری از آنها سایت های دوستیابی بودند، در حالی که برخی از آنها بیشتر به صورت تخصصی فعالیت می کردند. به عنوان مثال، Classmates به کاربران اجازه می‌داد تا با همکلاسی‌های قدیمی و دوستان دوباره ارتباط برقرار کنند. این ایده فوراً مورد توجه قرار گرفت و امروزه Classmates هنوز حدود 40,000,000 کاربر ثبت شده دارد.

SixDegrees.com یکی از اولین سایت های شبکه اجتماعی است، اما موفقیت مشابهی کسب نکرد. این ایده مبتنی بر این نظریه است که افراد با شش واسطه دوباره به خود برمی‌گردند. همچنین به کاربران این امکان را می داد که پروفایل ایجاد کنند، گروه بسازند، جستجو کنند و دوستان را دعوت کنند. با این حال، آنها اعضا را تشویق کردند تا افراد بیشتری را به سایت دعوت کنند و اعضای بسیار زیادی را نیز جمع کردند. بسیاری از مردم شکایت داشتند که دعوت نامه‌های عضویت هرزنامه بوده و وب سایت آنها را پر از آشغال می‌کند. در سال 2001 به قیمت 125 میلیون دلار فروخته شد اما یک سال بعد به طور کامل تعطیل شد.

سایر سایت‌های تخصصی، AsianAvenue هستند که در سال 1997 تأسیس شد. تا سال 1999، BlackPlanet و در سال 2000، MiGente.com برای سرورهای اسپانیایی تأسیس شد. در اواسط دهه 1990، یاهو تاسیس شد و آمازون شروع به فروش کتاب کرده بود. هر خانواده یک کامپیوتر شخصی می‌گرفت. شبکه جهانی وب هیچ نشانه‌ای از کاهش سرعت نشان نداد.

با ورود به قرن بیست و یکم، دقیقاً در سال 2002، Friendster برای اولین بار با یک هدف ظاهری راه اندازی شد: ملاقات با افراد جدید از حلقه های مختلف دوستان. اعتماد بیشتری را بین کاربران ایجاد کرد زیرا آنها از طریق دوستان خود شناخته می‌شدند. Friendster ثابت کرد که فرمولش بسیار موفق است و در ماه های اول ظهور خود به سه میلیون کاربر رسید.

یک سال بعد، در سال 2003، شبکه اجتماعی My Space جایگاه جدیدی در شبکه‌های اجتماعی را رقم زد. این شبکه اجتماعی جدید تعاملی‌تر از شبکه‌هایی بود که تا به حال ایجاد شده بود. در MySpace می‌توانید از پروفایل‌های شخصی گرفته تا خدمات میزبانی برای عکس‌ها، نظرات یا دنبال‌کنندگان را مدیریت کنید، که همگی در ابتدا به شدت بر روی گروه‌های موسیقی متمرکز بودند.

My Space عمدتاً در ایالات متحده گسترش یافت، اما در کشورهای دیگر، سرویس‌های دیگر نیز با موفقیت زیادی ظاهر شدند، مانند Orkut، یکی از اولین تلاش‌های شبکه اجتماعی که گوگل در برزیل ایجاد کرد،  Hyves در هلند یا Mixi در ژاپن.

ظهور شبکه های اجتماعی مانند لینکدین یا فلیکر و فضاهایی مانند دیگ، وردپرس یا یوتیوب، زلزله ای را در اینترنت پیش بینی می‌کرد که تا آن زمان شناخته شده بود.

در سال 2004 فیس بوک یکی از گسترده‌ترین شبکه‌های اجتماعی کنونی ایجاد شد. طولی نکشید که این شبکه اجتماعی جدید بر My Space به عنوان پیشرو در مورد بازدیدکنندگان ماهانه غلبه کرد. موفقیت آن به حدی بود که My Space مجبور شد استراتژی خود را تغییر دهد و در نهایت یک طراحی جدید ایجاد کرد و خود را به عنوان یک پلت فرم سرگرمی و نه یک شبکه اجتماعی معرفی کرد.

فیس بوک که توسط مارک زاکربرگ ایجاد شد، در ابتدا با هدف ایجاد ارتباط بین دانشجویان دانشگاه هاروارد ایجاد شد. در واقع، بیش از نیمی از دانشجویان این دانشگاه در اولین ماه شروع به کار آن، مشترک شدند. در سال اول راه‌اندازی فیس بوک در حدود 500 دانشگاه آمریکایی با بیش از 2 میلیون کاربر داشت.

در سال 2006 فیسبوک تبدیل به یک سرویس برای عموم شد که تاریخ شبکه های اجتماعی را به طور اساسی تغییر داد. شرکت‌ها همچنین فرصت بزرگی را که این سرویس جدید برای تبلیغات و نزدیک شدن به مخاطبان خود ارائه می‌دهد، دیدند.

در حال حاضر این شبکه اجتماعی به عنوان یکی از مهم ترین شبکه های اجتماعی شناخته می شود.
         

دو سال بعد، در سال 2006، توییتر متولد شد. Odeo، ماجراجویی تجاری که سازندگان بلاگر پس از خرید خود توسط Google در آن دست به کار شده بودند. جک دورسی، ایوان ویلیامز و بیز استون ابزاری را ایجاد کردند که به عنوان یک سیستم پیام‌رسانی داخلی برای ارائه اخبار متولد شد، اما نحوه تماشای تلویزیون یا حتی مدیریت انقلاب ها را تغییر داد.

محدودیت‌های ۱۴۰ کاراکتری توئیتر برای افرادی که SMS  را استفاده می‌کردند ایده شبکه میکروبلاگینگ را ایجاد کرد. امروز هیچ رویدادی در سطح جهانی وجود ندارد که توییت نشده باشد.